معرفی کامل داروسازی و رشته های تخصصی آن

رشته داروسازی:

روز جهانی داروسازی برابر است با 25 سپتامبر که در جمهوری اسلامی ایران پنجم شهریور که مصادف است با زاد روز حکیم فرزانه «محمد بن زکریای رازی» به نام پر افتخار روز داروسازی نامگذاری شده است و انتخاب این روز سبب مباهات برای داروسازان ایران است که تولد یکی از بزرگترین مفاخر علمی کشور که در جهان علم شناخته شده است به نام داروسازی در ایران برگزیده شده است. اما روز داروسازی در ترکیه و قبرس برابر هست با 14 ماه  می که به مناسبت تاسیس اولین کلاس داروسازی در ترکیه در14 می 1839، توسط Remzi Kocaer در 14 می 1949 نامگذاری گردید. واز آن روز به بعد در تاریخ 14 می هر سال روز داروسازی جشن گرفته میشود.

 

رشته داروسازی:

روز جهانی داروسازی برابر است با 25 سپتامبر که در جمهوری اسلامی ایران پنجم شهریور که مصادف است با زاد روز حکیم فرزانه «محمد بن زکریای رازی» به نام پر افتخار روز داروسازی نامگذاری شده است و انتخاب این روز سبب مباهات برای داروسازان ایران است که تولد یکی از بزرگترین مفاخر علمی کشور که در جهان علم شناخته شده است به نام داروسازی در ایران برگزیده شده است. اما روز داروسازی در ترکیه و قبرس برابر هست با 14 ماه  می که به مناسبت تاسیس اولین کلاس داروسازی در ترکیه در14 می 1839 توسط Remzi Kocaer در 14 می 1949 نامگذاری گردید.واز آن روز به بعد در تاریخ 14 می هر سال روز داروسازی جشن گرفته میشود.

بسیاری از مردم و از جمله تعداد قابل توجهی از داوطلبان آزمون سراسری شناخت صحیحی از رشته داروسازی ندارند. آنها نمی‌دانند که شغل فارغ‌التحصیل داروسازی، دارو فروشی نیست و حتی هدف این رشته نیز فقط تربیت داروساز نمی‌باشد. چرا که داروسازی تنها یکی از تخصص‌های فارغ‌التحصیل این رشته است.
باید دانست که در علم‌ پزشکی‌ برای‌ مداوای‌ یک‌ بیمار، روش‌های‌ متعددی‌ از جمله‌ دارو درمانی‌، جراحی‌ و روان‌ درمانی‌ وجود دارد که‌ در این‌ میان‌ دارو درمانی‌ به‌ عنوان‌ متداول‌ترین‌ شیوه‌ در تمام‌ دنیا شایع‌ است و رشته‌ داروسازی‌، رشته‌ای‌ است‌ که‌ در همین‌ زمینه‌ با بیماران‌ و مردم‌ مرتبط‌ می‌گردد. همچنین‌ یک‌ داروساز در صورت‌ ناموفق‌ بودن‌ رژیم‌ دارو درمانی‌ باید علل‌ عدم‌ موفقیت‌ را بررسی‌ کند. از همین‌ رو می‌توان‌ گفت‌ رشته‌ داروسازی‌ بخشی‌ از علوم‌ پزشکی‌ است‌ که‌ در رابطه‌ با تولید و ساخت‌ دارو، بررسی‌ وضعیت‌ دارو در بدن‌ انسان‌ و موجودات‌ زنده‌ و میزان‌ تأثیر دارو در سلامت‌ جامعه‌ و کم‌ کردن‌ بحران‌های‌ بیماری‌زا نقش‌ ایفا می‌کند. به‌ عبارت‌ دیگر رشته‌ داروسازی‌ به‌ شناخت‌ ماده‌ مؤثر، فرموله‌ کردن‌ این‌ ماده‌ (تبدیل‌ ماده‌ مؤثر به‌ فرمی‌ که‌ قابل‌ مصرف‌ برای‌ بیمار باشد مثل‌ قرص‌، کپسول‌، شربت‌ یا استفاده‌ از روش‌های‌ تزریقی‌) و بررسی‌ اثرات‌ دارو بر بدن‌ بیمار می‌پردازد.
شاید جالب باشد که بدانید حدود 30 تا 50 درصد علت ناموفق شیوه مداوای یک بیمار، به دارو مربوط می‌شود؛ یعنی کیفیت دارو، انتخاب نوع‌دارو و نحوه استفاده از دارو (این که بیمار دارو را با چه مواد غذایی یا دارو‌های دیگر استفاده کرده است) می‌تواند اثر دارو را تضعیف کند. و این وظیفه یک داروساز است که علت را تشخیص دهد و در این زمینه پزشک معالج را راهنمایی کند.

داروسازی‌ تلفیقی‌ از علوم‌ پایه‌ و بالینی‌ است‌ و به‌ همین‌ دلیل‌ توانمندی‌ در دروس‌ فیزیک‌، شیمی‌ و زیست‌شناسی‌ برای‌ این‌ رشته‌ ضروری‌ است‌. همچنین‌ دانشجوی‌ این‌ رشته‌ برای‌ ارائه‌ خدمات‌ به‌ بیماران‌ باید بتواند با افراد به درستی‌ ارتباط‌ برقرار کرده‌ و خوب‌ صحبت‌ کند و در ضمن‌ فردی‌سخت‌کوش‌ و جدی‌ باشد چون‌ دروس‌ این‌ رشته‌ بسیار فراگیر و متنوع‌ بوده‌ و هم‌ جنبه‌ حفظی‌ و هم‌ جنبه‌ تحلیلی‌ دارد و در نتیجه‌ به‌ همت‌ و تلاش‌ قابل‌ توجه‌ نیازمند است‌.

حدود 90 درصد فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ جذب‌ بازار کار می‌شوند که‌ از این‌ میان‌ بیش‌ از 80 درصد جذب‌ داروخانه‌ها و مابقی‌ در صنایع‌ داروسازی‌ (صنعت‌ ساخت‌ و کنترل‌ دارو) و کارخانه‌های‌ آرایشی‌ ـ بهداشتی‌ مشغول‌ به‌ کار می‌شوند یا در کارهای‌ اجرایی‌ وزارت‌ بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشکی‌ فعالیت‌ می‌کنند. از سوی‌ دیگر در حال‌ حاضر حدود 97 درصد داروهای‌ مورد نیاز کشور (از نظر عددی‌) در کارخانه‌های‌ متعدد داروسازی‌ داخل‌ کشور ساخته‌ می‌شود و بدون‌ شک‌ این کارخانه‌ها به‌ کارشناسان‌ داروسازی‌ نیاز دارند. این‌ در حالی‌ است‌ که‌ اکثر کارخانه‌های‌ داروسازی‌ کشور دارای‌ واحدی‌ به‌ نام‌ واحد تحقیقات‌ هستند و امکان‌ فعالیت‌های‌ تحقیقاتی‌ برای‌ فارغ‌التحصیلان‌ علاقه‌مند مهیا است.

درس‌های‌ رشته داروسازی در طول‌ تحصیل‌:

دروس‌ پایه‌:

بیولوژی‌ نظری‌، فیزیک‌ نظری‌، ریاضیات‌ پایه‌ و مقدمات‌ آمار، شیمی‌ عمومی‌، بیوشیمی‌ ، فیزیولوژی‌ ، شیمی‌ آلی‌ ، تشریح‌، اصول‌ خدمات‌ بهداشتی‌،آمار حیاتی‌، شیمی‌ تجزیه‌، میکروب‌شناسی‌ نظری‌ و عملی‌، انگل‌شناسی‌ و قارچ‌شناسی‌، ایمونولوژی‌، کمک‌های‌ اولیه‌، کامپیوتر.

دروس‌ تخصصی‌:

گیاه‌شناسی‌ دارویی‌، اشکال‌ دارویی‌، تغذیه‌ و رژیم‌ درمانی‌، مواد خوراکی‌ نظری‌، مدیریت‌ در داروسازی‌، درمان‌شناسی‌، اطلاعات‌ دارویی‌، شیمی‌ دارویی‌، فارماکولوژی‌، مفردات‌ پزشکی‌ ، فرآورده‌های‌ دارویی‌ بیولوژیکی‌، فیزیکال‌ فارماسی‌، روش‌های‌ دستگاهی‌، سم‌شناسی‌ ، بیوفارماسی‌، داروسازی‌ صنعتی‌ ، کنترل‌ میکروبی‌ دارویی‌ ، کارآموزی‌ صنعت‌، زبان‌ تخصصی‌، مقدمات‌ داروسازی‌، گیاه‌شناسی‌ داروسازی‌، کارآموزی‌ داروخانه‌. (بیشتر درس‌های‌ این‌ رشته‌‌ همراه‌ با آزمایشگاه‌ ارائه‌ می‌شود).

نام و تعریف رشته:

رشته دکترای عمومی داروسازی Doctor of Pharmacy Pharm. D شاخه ای از علوم پزشکی است که به منظور رفع نیاز های خدمات داروئی جامعه در سازمان های مرتبط با دارو تاسیس شده است.

در ترکیه و اروپا رشته داروسازی به صورت فارم ب  و کارشناسی پنج ساله ارایه میشود. در قبرس هر دو شاخه فارم ب و فارم د شش ساله وجود دارد.

تاریخچه رشته و پیشرفت های جدید:

با توجه به نیاز بشر به درمان بیماری ها و همچنین پیشرفت علم شیمی و بیولوژی و همچنین ارتباط تنگا تنگ علوم مختلف و همچنین گشوده شدن عرصه برای ارائه روش های جدید درمانی بااستفاده از دارو های جدیدتر و موثر تر رشته داروسازی از ابتدای قرن بیستم به عنوان یک رشته مستقل مطرح گردید که این امر در ایران با استقلال این رشته از رشته پزشکی و تاسیس دانشکده داروسازی در سال 1313 در دانشگاه تهران محقق گردید. به مرور زمان و با توجه به نیاز کشور به استفاده از خدمات داروسازان و همچنین احساس ضرورت بر تدوین برنامه های تحصیلی این رشته، دانشکده های داروسازی دیگری در تبریز، اصفهان، مشهد، اهوازو سپس شهید بهشتی، کرمان، شیراز، ساری و کرمانشاه تاسیس گردید. همچنین برنامه رشته داروسازی به صورت مدون در سال 1361 توسط شورای انقلاب فرهنگی ارائه که این برنامه با کمی تغییر در سال 1367 بازنگری گردیده است. امروزه علاوه بر تاسیس دانشکده های داروسازی هر دانشکده به لحاظ رشد و تحولات عظیم علمی اقدام به تاسیس مراکز تحقیقاتی و همچنین با توجه به نیاز جامعه به خدمات تخصصی تر اقدام به تاسیس و را ه اندازی رشته های تخصصی نموده است.

فلسفه تدوین برنامه ( ارزشها و باورها ):

حفظ سلامت انسان و محیط زندگی وی از حقوق اصلی او محسوب می شود و در رشته داروسازی نیز با توجه به کاربردهای تعیین کننده آن در تامین سلامت جامعه در راستای تحقق عدالت اجتماعی، بر مد نظر گرفتن این حق اساسی تاکید می شود . دانشمندان مسلمان و ایرانی در شناخت محیط زندگی و داروها پیشقدم بوده اند و دراین برنامه بر روح حاکم بر فرهنگ غنی ملی در زمینه های اقلیم شناسی و جنبه های اخلاقی بخصوص اخلاق پزشکی تاکید دارد. همچنین از نیازهای اساسی انسانها تمایل به رشد و تعالی است و انسانها فطرتا طالب شناخت بهتر خلقت هستند . لذا دراین برنامه بر افزودن اطلاعات ، ایجاد نگرشهای لازم و تقویت جنبه پژوهشگری و دستیابی به نهانهای خلقت توجه می شود و سعی می گردد با بکار گیری شیوه های جدید و قدیم تعلیم و تربیت در جهت افزایش قدرت تفکر ، استقلال ، تصمیم گیری و افزایش توان حرفه ای فراگیرندگان با توجه به نیازهای جامعه و اولویت های ملی با بهره گیری از فراگیری مداوم گام برداشته شود.

رسالت (Mission):

ماموریت اصلی تربیت دانش آموختگانی است که می توانند در نظام های بهداشتی و تامین سلامت و آموزشی ، پژوهشی ، برنامه ریزی و خدماتی مربوط به داروها انجام وظیفه کنند با تربیت این نیروها تامین سلامتی پیشرفت خواهد داشت . همچنین با استفاده از متدها و تکنیکهای جدید ساخت دارو و ارائه مشاوره به تشخیص درمان و پیش گیری از بیماری ها کمک می شود. بطور کلی این رشته بر خلاقیت ، نوآوری ، کارگروهی و اخلاق حرفه ای نیز تاکید دارد.

چشم انداز (Vision):

در یک دنیای درحال تغییر و. تحول و پیشرفت ، دانش آموخته داروسازی نقش موثر و کارآمدی در ارتقای سطح علمی در مقطع آموزش و پژوهش و پاسخ گویی به نیازهای در حال تحول خدمات بهداشتی جامعه را با همکاری سایر متخصصین گروه پزشکی خواهند داشت . امید می رود با اجرای موفق این برنامه آموزشی سطح علمی در این رشته ارتقا یافته و در حد استانداردهای بین المللی باشد و کشور و جامعه را با پیشرفت های علمی دنیا هماهنگ نماید. مطابق استانداردهای بین المللی ، دکتر داروساز باید جایگاه های واقعی خود را در حلقه درمان جامعه کسب نماید . لذا امید می رود که این رشته بتواند لااقل در ده سال آینده جایگاه واقعی خود را از لحاظ رفع نیازهای حرف وابسته در سطح ملی و حتی بین المللی کسب نماید.

اهداف کلی (Aims):

از دانش آموختگان این رشته انتظار می رود اطلاعات عمومی کافی در جنبه های مختلف علوم دارویی داشته و نیازهای جامعه را در این ارتباط حل نماید . اهداف کلی این رشته عبارتند از :

•  برآوردن نیازهای عمومی آموزشی و پژوهشی برای فهم بهتر علم داروسازی وعوامل مرتبط با این علم
•  آشنایی با پژوهش های علمی و عملی در حیطه علوم دارویی
•  افزایش مهارت ها و آگاهی ها در خصوص
• شناخت کامل خصوصیات داروهای موجود در فارماکوپه داروئی
• توانایی اداره داروخانه های عمومی و تخصصی و راهنمایی بیماران و مشاوره پزشکان در استفاده درست از داروها
•  ساخت داروها و مواد آرایشی بهداشتی در حد داروخانه
• ساخت داروها و مواد آرایشی بهداشتی در صنعت
•  کنترل کمی و کیفی داروها و مواد غذایی و آرایش بهداشتی
•  پیشگیری از سمیت و عوارض جانبی داروها و اطلاع رسانی داروها
•  آشنایی با مراجع و رفرانس های داروسازی و علوم دارویی
•  توان شناخت و برنامه ریزی برای حل مسائل مرتبط با دارو و سلامت در سطح ملی
•  فرهنگ ها و عقائد جوامع گوناگون
• امور پژوهشی و آموزشی محیط پیرامون خویش
•  تحکیم اخلاق حرفه ای

نقش های دانش آموختگان رشته داروسازی عبارتند از :

1.  داروخانه داری
2. مدیریتی
3.  مشاوره ای و آموزشی
4.   پژوهشی

وظایف حرفه ای دانش آموختگان:

درنقش موسس داروخانه می توانند در:

1.  داروخانه شهری به عنوان مسئول که بر حسن اجرای امور نسخه پیچی و راهنمائی متقاضیان خدمات داروئی نظارت دارد، ارائه خدمات نماید.
2.  داروخانه بیمارستانی به عنوان مسئول فنی که بر حسن اجرای امور نسخه پیچی و تامین داروهای بخش های مختلف بیمارستان و راهنمائی متقاضیان خدمات داروئی نظارت دارد، ارائه خدمت نمایند.

در نقش مشاوره ای و آموزشی می توانند:

1.  در داروخانه اعم از شهری و بیمارستانی در انتخاب و مصرف صحیح داروها به بیماران و پزشکان کمک نمایند
2. با ارائه اطلاعات صحیح به پزشک و بیمار باعث کاهش عوارض سمی و جانبی داروها گردد.
3. به عنوان مدیر و موسس داروخانه 

درنقش مدیریتی می توانند:

1.  در سازمانها و موسسات داروئی به عنوان مدیر فعالیت نماید.
2. در کلیه امور مربوط به دارو اعم از ارتباط با کارخانه های داروسازی یا دیگر مراکز تولید دارو ، و شبکه های بهداشتی در سطح اجرائی و نظارتی ارائه خدمات نمایند
3. در کارخانه های داروسازی بر ساخت و کنترل داروها به عنوان مسئول فنی نظارت نمایند.

در نقش پژوهشی می توانند:

1.  با توجه به اهداف رشته، با مطالعه پیرامونی در خصوص الگوی مصرف دارو و نوع بیماری ها منطقه فعالیت به افزایش سطح آگاهی پزشکان در آن منطقه مشخص کمک نماید.
2.  در بخش های پژوهشی شامل مراکز تحقیقاتی و همچنین تحقیق و توسعه کارخانه های داروسازی ارائه خدمات نماید.

استراتژیهای تدوین برنامه:

این برنامه مبتنی است براستراتژی تلفیقی ( دانشجو یا استاد محوری بر حسب نوع درس و شرایط ) ، استفاده از فنون جدید یادگیری و یاددهی و پژوهش ، آموزش در محیط کار واقعی ، تحلیل وظایف حرفه ای آینده شناخت علوم و ابزارها و تکنیکهای تخصصی جدید.

همچنین در این برنامه بر حسب شرایط از فنونی نظیر کار و تمرین عملی در محیط آزمایشگاه و فیلد ، کار در گروههای کوچک ، طرح و حل مسئله ، شیوه های آموزشی Modular و خودآموزی ، استفاده از کامپیوتر ، سخنرانی ، ارائه سمینار و فعالیت های آموزشی نظری توسط فراگیرنده demonstration و evidence based approachکه بیشتر در بخش آموزشهای بالینی و کارورزی ها بکار می رود استفاده خواهد شد.

شرایط و نحوه پذیرش دانشجو:

پذیرش دانشجو  در ایران از طریق آزمون سراسری و به صورت متمرکز خواهد بود. خارج از کشور بر حسب کشور مد نظر متفاوت هست

رشته های مشابه رشته داروسازی در خارج از کشور:

این رشته در مقاطع مختلف اعم از لیسانس فوق لیسانس و دکتری در خارج از کشور وجود دارد.

مشخصات دوره دکتری عمومی داروسازی:

طول دوره تحصیل :

حداقل طول دوره دکتری داروسازی  در ایران ۵/۵ سال می باشد.در برخی از کشورها از جمله آمریکا و کانادا و قبرس 6 سال می باشد.

مرحله اول : دروس عمومی و اختصاصی علوم پایه

مرحله دوم : دروس اختصاصی داروسازی ، کارآموزی کاراموزی در عرصه ، پایان نامه

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:

پس از اخذ مدرک دکترای عمومی دارو سازی  دانشجو می تواند در امتحان دوره تخصصی شرکت کند. دانشجویان پذیرفته شده در دوره تخصصی بسته به گرایش تحصیلی خود،‌ واحدهای گوناگون و متنوع دیگری را (تقریبا 40 واحد) در سطح پیشرفته و تخصصی می گذرانند که بخش عمده آن پایان نامه تخصصی است.

قبل از انتخاب پایان نامه تخصصی، دانشجو باید در امتحان جامع تخصصی که در سطح کشور برگزار می شود نمره قبولی را کسب نماید.

سر انجام پس از نگارش و دفاع از پایان نامه به اخذ مدرک دکترای تخصصی (P.h.D) نایل می آید.

گرایش های تخصصی رشته‌ داروسازی

بر خلاف تصور عامه، داروسازی دارای گرایش‌های تخصصی متعددی می‌باشد كه برگرفته از ماهیت چند بعدی این رشته و ارتباط تنگاتنگ آن با علوم پایه نظیر شیمی، فیزیك، زیست شناسی و علوم بالینی می‌باشد. دانشجویان علاقه‌مند می‌توانند پس از اتمام دوره عمومی، در یکی از این گرایش‌ها به ادامه تحصیل بپردازند.

1- شیمی دارویی (Pharmaceutical Chemistry):

این رشته تخصصی كه در قالب دوره‌های آموزشی- پژوهشی منجر به مدرك Ph.D.در سطح دنیا ارائه می‌شود، ازپایه‌ای‌ترین گرایش‌‌های تخصصی داروسازی محسوب می‌گردد. هدف اصلی در این دوره تربیت متخصصین با دانش قوی شیمی و به ویژه شیمی آلی می‌باشد، تا با آگاهی از ساختار شیمیایی تركیبات دارویی و گروه‌های عاملی فعال موجود در ساختمان آنها و با كسب مهارت در زمینه تجزیه و تحلیل واكنش‌های شیمیایی تركیبات و ارتباط نوع ساختار شیمیایی آنها با فعالیت‌های بیولوژیك بدن انسان، نسبت به طراحی، تركیب، استخراج و شناسایی مواد موثره دارویی اقدام نمایند.

دستیاران این رشته تخصصی در طول تحصیل از توانمندی‌های لازم برای كار با ابزارهای پیشرفته آزمایشگاهی و دستگاه‌های متعدد آنالیز داروها نیز برخوردار می‌شوند.

2- فارماکوگنوزی (Pharmacognosy): 

این رشته تخصصی نیز در قالب دوره‌های آموزشی–پژوهشی منجر به مدرك Ph.D.در سطح دنیا ارائه می‌شود.

در این رشته تخصصی، هدف تربیت متخصصین آگاه به خواص مواد موثره دارویی با منشاء طبیعی به ویژه گیاهان دارویی می‌باشد. كسب دانش لازم در شناسایی گیاهان دارویی، اجزایی از آنها كه دارای خاصیت دارویی می‌باشد، استخراج و شناسایی مواد موثره موجود در قسمت‌های مختلف گیاهان از جمله مهارت‌هایی است كه فارغ‌التحصیلان این دوره تخصصی به كسب آن‌ها نایل می‌شوند. دستیاران این رشته تخصصی در طول تحصیل با گیاهان دارویی بومی (فلور گیاهی) كشورمان و شرایط اقلیمی خاص مورد نیاز برای رشد گونه‌های خاص آنها كه دارای كیفیت مناسب از نظر تركیب اجزا موثر دارویی می‌باشند نیز آشنا می‌شوند.

3- سم‌شناسی (Toxicology):  

این رشته تخصصی از جمله دوره‌های تخصصی منجر به مدرك Ph.D.می‌باشد كه علاوه بر فارغ‌التحصیلان داروسازی،‌ فارغ ‌التحصیلان دوره‌های كارشناسی ارشد سم‌شناسی نیز می‌توانند در آن ادامه تحصیل دهند. دانشجویان در این دوره ضمن آشنایی با عناصر و تركیبات سمی غیر دارویی كه بشر امروزی در خطر بالقوه و یا بالفعل تماس با آنها قرار دارد، با مسمومیت‌های ناشی از ترکیبات دارویی نیز آشنا می‌گردند. علایم ناشی از تماس تركیبات سمی و یا دوزهای بالای تركیبات دارویی كه می‌توانند توسط بیماران یا افراد غیر بیمار به عمد و یا سهواً مصرف شوند و روش‌های سم‌زدایی و درمان حمایتی یا علامتی این نوع مسمومیت‌ها از جمله دانش و مهارت‌هایی است كه در این دوره تخصصی به دستیاران آموزش داده می‌شود.

افزون بر این‌ها، دستیاران این دوره تخصصی با روش‌های رایج آزمایشات In vivoو In vitroجهت ارزیابی اثرات و عوارض سمی آنها در سطح سلولی و اندام‌ها، كه از جمله مراحل بسیار مهم در مطالعات فارماكولوژیك پیش از ورود دارو به عرصه‌های كارآزمایی‌های بالینی(Clinical Trials) می‌باشند،‌ آشنا می‌شوند.

4- داروشناسی (Pharmacology):

این رشته تخصصی (Ph.D.)در ارتباط بسیار تنگاتنگ با رشته سم‌شناسی می‌باشد. با این تفاوت كه تمركز عمده آن بر روی بررسی اثرات و عوارض داروها بر اساس مطالعات In vitro و یا   In vivoمی‌باشد. دستیاران در طول این دوره تخصصی با جدیدترین روش‌های تعیین دوزهای موثر تركیبات دارویی و مكانیسم اثر آنها و همچنین با روش‌های پیشرفته مدل‌سازی اثرات مورد انتظار داروها در حیوانات، و نیز سطح سلول‌ها و اندام‌های هدف آشنا می‌گردند. فارغ‌التحصیلان این رشته تخصصی از دانش بسیار بالایی در رابطه با داروها، مكانیسم اثر، عوارض و تداخلات احتمالی اثرات داروهای مختلف برخوردار می‌باشند.

5- فارماسیوتیكس (Pharmaceutics):  

در این رشته تخصصی (Ph.D.)كه در كشور ما با عنوان رشته تخصصی"داروسازی" نیز شناخته می‌شود، هدف تبدیل  مواد موثره دارویی به یك شكل دارویی مناسب و قابل مصرف توسط انسان می‌باشد، به گونه‌ای كه پس از مصرف دارو توسط بیمار حداكثر مقدار ماده موثره دارویی بتواند در دسترس عضو یا اندام هدف قرار گیرد. آشنایی با روش‌های ارزیابی كیفیت فرمولاسیون‌های دارویی، سامانه‌های نوین و پیشرفته دارورسانی، شرایط مناسب نگهداری و بسته‌بندی‌های دارویی و نیز توجه به مدل‌های ارزیابی ویژگی‌های فارماكوكینتیكی داروها در بدن انسان از جمله مهارت‌هایی است كه دستیاران این دوره تخصصی به كسب آنها نایل گردیده و می‌توانند نقش پویایی در ارتقا كیفی صنعت دارویی كشور ایفا نمایند.

6- داروسازی بالینی (Clinical Pharmacy):

این رشته تخصصی یكی از رشته‌های نوپا در كشور ما می‌باشد كه با توجه به ماهیت بالینی این گرایش، دوره آموزش آن به صورت دوره‌ تخصصی بالینی مشابه دستیاران تخصصی رشته پزشكی طراحی گردیده است. البته بر خلاف دوره‌های  دستیاری پزشكی، دستیاران داروسازی بالینی می‌بایست یك سری دروس مرتبط با پزشكی نظیر فیزیوپاتولوژی، فارماکواپیدمیولوژی، سم‌شناسی بالینی، فارماکوکینتیک بالینی و... را در قالب یک دوره 5/1 تا 2 ساله پیش از حضور در بخش‌های بالینی مراكز بیمارستانی بگذرانند. هدف این دوره‌تخصصی تربیت متخصصین‌ مسلح به اطلاعات كاربردی داروها كه مهارت لازم برای ارائه خدمات و مراقبت‌های دارویی (Pharmaceutical care) در مراكز بیمارستانی و بخش‌های بالینی را دارا هستند، می‌باشد. فارغ‌التحصیلان این دوره مشاورانی مطمئن برای پزشكان و اعضای تیم درمان و نیز بیماران می‌باشند.

دستیاران این دوره تخصصی مهارت‌های لازم برای برقراری ارتباط موثر با بیمار و تیم درمان، پایش اثرات و عوارض داروها در بیماران، شناخت تداخلات رایج و مهم دارویی شامل تداخلات دارو –دارو، دارو –غذا و دارو–بیماری، راه‌های پیشگیری یا كنترل آنها و همچنین روش‌های تنظیم دوزهای مناسب دارویی را در طول دوره تحصیل خود كسب می‌نمایند.

7- بیوتكنولوژی دارویی (Pharmaceutical Biotechnology):

این رشته تخصصی (Ph.D.)نیز از جمله دوره‌های تخصصی نوپا در كشور ما می‌باشد. اگر چه موضوعات مورد توجه در  این دوره تخصصی قبلاً در بطن سایر گرایش‌های تخصصی داروسازی مورد عنایت بوده است، ولی با توجه به پیشرفت سریع آن به ویژه در دهه 1980 و 1990 میلادی، امروزه به عنوان یكی از برجسته‌ترین رشته‌های تخصصی داروسازی كه نیازمند فن‌آوری پیچیده و پیشرفته‌ای می‌باشد، مطرح است. در این دوره تخصصی هدف كسب دانش و مهارت لازم برای بهره‌برداری از علوم سلولی- مولكولی، میكروبیولوژی و ژنتیك جهت ساخت و تولید انبوه مواد موثره دارویی می‌باشد. بهره‌برداری از میكروارگانیسم‌هایی نظیر باكتری‌ها و قارچ‌ها به عنوان كارخانجات طبیعی تولیدداروها و یا به كارگیری میكروارگانیسم‌ها در مهار و كنترل بیماری‌ها از جمله مباحث مورد توجه در این رشته تخصصی می‌باشند.

8- داروسازی هسته‌ای یا رادیوفارماسی (Nuclear Pharmacy):  

این دوره تخصصی (Ph.D.) در حال حاضر توسط دانشكده داروسازی تهران و با همكاری سازمان انرژی اتمی و اخیراً توسط دانشكده داروسازی ساری، برگزار می‌شود. در طی این دوره دستیاران با رادیوداروها، روش‌های شناسایی (Detect)و سنجش آنها، روش تولید رادیوداروها (Labling)و كاربرد رادیوداروها در تشخیص، درمان و یا پیشگیری از بیماری‌ها آشنا شده و مهارت‌های مرتبط با به كارگیری و كار با آنها را كسب می‌نمایند. به لحاظ ماهیت خاص این دوره‌ تخصصی،‌ دانشجویان با تكنولوژی‌های پیشرفته مربوط به بكارگیری و تماس با رادیوایزوتوپ‌ها آشنا می‌شوند.

9- اقتصاد و مدیریت دارو  (Pharmaceutical Administration and Pharmacoeconomics):  

این دوره تخصصی (Ph.D.)كه با همت اساتید دانشكده داروسازی شهید بهشتی راه‌اندازی گردید، در حال حاضر تنها توسط این دانشكده و دانشكده داروسازی تهران ارائه می‌شود. رسالت این رشته، تربیت متخصصین كارآمد با  توانمندی‌های مدیریتی در شناسایی و حل مشكلات نظام دارویی كشور و ارتقاء سطح ارائه خدمات نظام سلامت با مدیریت صحیح منابع مالی در دسترس می‌باشد. در طی این دوره، دانشجو با مباحث مختلف مربوط به اقتصاد داروئی و مدیریت مالی و سایر مباحث مرتبط با رشته آشنا خواهد شد.

علاوه بر تخصص‌های فوق‌الذكر كه در كشور ما دایر می‌باشند، با توجه به پیشرفت شگرفی كه علم داروسازی در سطح جهان با آن روبروست، گرایش‌های تخصصی جدیدتری نیز راه‌اندازی و در حال اجرا می‌باشند كه از جمله آنها می‌توان به فارماكواپیدمیولوژی، فارماكوژنتیك، ایمونوفارماكولوژی و مدیریت دارویی ( Pharmaceutical management)اشاره كرد.

آزمون دوره‌های پذیرش دستیار رشته‌های مختلف داروسازی معمولاً در تیرماه هر سال برگزار گشته و قبول شدگان از مهرماه همان سال دوره ‌خود را شروع می‌نمایند. (تا پیش از سال 13855 این آزمون در اسفندماه برگزار می‌شد). شرایط عمومی و اختصاصی شركت در این آزمون‌ها نیز همه ساله چند ماه پیش از برگزاری آزمون از طریق دبیرخانه شورای آموزش داروسازی و تخصصی اعلام می‌گردد.

آزمون دستیاری از دو بخش امتحان كتبی و مصاحبه تشكیل می‌شود كه به ترتیب 80% و 20% امتیاز آزمون از این دو بخش كسب می‌گردد. در بخش مصاحبه به معدل دوره‌ عمومی، تناسب پایان‌نامه دوره عمومی با دوره تخصصی انتخاب شده، تعداد مقالات یا احتمالاً مشاركت در تألیف و ترجمه كتب، سطح زبان انگلیسی (و یا آشنایی با سایر زبان‌های رایج بین‌المللی)، فعالیت‌های فوق برنامه در طول دوران دانشجویی یا سایر خصوصیات برجسته فردی و نیز میزان علاقه و انگیزه داوطلب برای ادامه تحصیل توجه می‌شود.

10- نانوفناوری دارویی (Pharmaceutical Nanotechnology):  

این رشته (Ph.D.)نیز كه به تازگی در كشور راه‌اندازی شده است، با هدف تربیت متخصصین كارآمد در عرصه نانوفناوری دارویی در راستای خودكفایی كشور در تولید محصولات نانوزیست فناوری و اشتغال آنها در مراكز علمی و دانشگاهی كشور، مراكز تحقیقاتی پزشكی – دارویی و صنایع داروئی طراحی شده است. در طول این دوره دانشجو با مباحث گوناگونی نظیر بیولوژی سلولی مولكولی پیشرفته، نانوبیو مواد، كشت سلول و بافت، Nanomedicine، فارماكوكینتیك پیشرفته، ژن درمانیو... آشنا خواهد شد.

11- كنترل دارو (Control of Pharmaceuticals):  

این رشته (Ph.D.)كه به تازگی در كشور راه‌اندازی شده است، با هدف تربیت متخصصین كارامد در زمینه كنترل كیفیت انواع مواد اولیه و فرآورده‌های دارویی و همچنین بهداشتی – آرایشی، جهت ارائه خدمت در صنایع داروسازی و بهداشتی – آرایشی، آزمایشگاه‌های كنترل كیفیت فرآورده‌های دارویی سراسر كشور و همچنین مراكز تحقیقاتی كشور، طراحی شده است. در طی این دوره مباحث گوناگونی شامل كنترل میكروبی داروها، كنترل كیفیت زیست داروها، ایمنی دارو، كنترل فیزیكوشیمیایی پیشرفته مواد و فرآورده‌های دارویی، طراحی و معتبرسازی روش‌ها و تجهیزات آنالیز، كینتیك شیمیایی و پایداری مواد و فراورده‌های دارویی و همچنین كنترل و تضمین كیفیت مواد و فرآورده‌های دارویی به دانشجویان آموزش داده می‌شود.

جمع آوری اطلاعات: دکتر سهیل ذبیحی